Istnieje kilka sposób na przeprowadzenie zakarmiania zimowego pszczół. To samo dotyczy ich wiosennej stymulacji. Można wykorzystywać do tego celu rozmaite produkty. Opcją pewną i bezpieczną jest zakarmianie pszczół ciastem. Pokarm ten ma wiele zalet. Jedną z nich jest to, że pod wieloma względami jest uniwersalny.
Kiedy podawać pszczołom ciasto?
Wtedy, gdy zachodzi taka potrzeba. Można to robić przygotowując pszczoły do nowego sezonu. Karmienie ciastem w okresach schyłku lata i początków jesieni jest opcją bezpieczną. Podanie stałego produktu nie powoduje rabunków jakie można wywołać stosując syrop cukrowy, bez względu na jego gęstość. Z myślą o karmieniu zimowym owadom podać należy co najmniej 15 kg ciasta. Dokładna jego ilość uzależniona powinna być od siły rodziny pszczelej i dobrze, jeśli uwzględnia różnice w gospodarowaniu zapasami zimowymi wynikającymi z odmienności rasowych. Dla oszczędnych linii rasy kraińskiej 15 kg pokarmu podanych w końcówce sierpnia może okazać się zupełnie wystarczające. Z kolei plennym pszczołom linii Buckfast rekomendowałbym podanie najlepiej 20 kg ciasta. Obecnie na rynku dostępne są opakowania zawierające 15 kg blok tego typu pokarmu. Umieszcza się go bezpośrednio na gnieździe i zabezpiecza folią przed zbyt szybkim obsychaniem. Pszczoły stopniowo pobierają taki pokarm i składają go w ciekłej postaci w komórkach plastrów na których będą zimować. Do zakarmiania zimowego najlepiej przeznaczyć jest ciasto węglowodanowe bez dodatków. Taką karmę zamienią one w energię potrzebną do wytrwania do wiosny. Na tym etapie sezonu z taką samą korzyścią dla pszczół stosować można ciasta poporcjowane po 1 kg czy 2,5 kg, zamknięte w jednostkowych opakowaniach. Jednakże ze względu na zwiększony nakład pracy związany z usuwaniem z uli pustych torebek i wkładaniem pełnych nie jest to celowe.
Pomimo starań i trosk zdarza się, że w niektórych rodzinach w końcu zimy czy wczesną wiosną brakuje pokarmu. To czas, w którym nie występuje on także w środowisku naturalnym, więc owady nie mają możliwości uzupełnienia zapasów. W takiej sytuacji, gdy pszczelarz decyduje się na ratowanie rodziny pszczelej od śmierci głodowej także najlepiej sprawdzi się ciasto. Podane albo wprost na gniazdo albo na powałkę w taki sposób, by owady miały do niego dostęp będzie stanowić żelazną rezerwę i w razie potrzeby w cieplejsze dni pszczoły będą je pobierać. Czasem pasiecznicy decydują się w niektóre lata na podanie w ten sposób porcji ciasta o masie 0,5 kg – 2,5 kg wszystkim rodzinom w pasiece. W efekcie część z nich bardzo szybko zużywa ten pokarm. Inne z kolei albo wcale się nim nie interesują albo pobieranie odbywa się bardzo powoli. Choćby tylko ze względu na oszczędność czasu wynikającą z uniknięcia przeglądu wszystkich gniazd pod kątem kontroli zapasów takie działanie ma sens. Ale są przecież i inne plusy. Dodatkową zaletą takiego działania jest nieingerowanie, niewychładzanie gniazd zimowym przeglądem w sytuacji, gdy pogoda w lutym czy marcu wglądowi do uli kompletnie nie sprzyja.
Stymulujące zakarmianie wiosenne
Czasem, zwłaszcza w pasiekach wykorzystujących pożytki wczesne, takie jak mniszek pospolity czy rzepak ozimy, konieczne staje się przeprowadzenie zabiegów stymulujących rozwój wiosenny. Przeciągająca się zima, utrzymujące się długo niskie temperatury w ciągu marcowych i kwietniowych dżdżystych i wietrznych dni sprawiają, że młodej pszczoły w rodzinach przybywa powoli. Nieubłagalnie zaś zbliża się okres kwitnienia wspomnianych roślin. W tej sytuacji także warto sięgnąć po ciasto. Dopływ wziątku do gniazd zdopinguje owady do szybszej budowy licznej populacji. Efekt działania ciasta wiosną potęguje dopływ pyłku z najwcześniejszych, choćby wiatropylnych gatunków takich jak leszczyna czy olcha. Bardzo korzystnie na rozwój rodziny wpływa także pylenie wierzb w połączeniu z dopływem pokarmu węglowodanowego z ciasta. Na tym etapie sezonu można jednak pokusić się o wprowadzenie do użytku pokarmów z różnymi dodatkami. Mogą to być na przykład witaminy, które ogólnie wzmocnią kondycję pszczelich rodzin. Można także zaaplikować ciasta z dodatkiem substancji wspierających zdrowotność owadów w przypadku wystąpienia którejś z groźnych chorób, takich jak nosemoza czy warroza. W przypadku wykorzystywania ciast do stymulacji wiosennego rozwoju także stosuje się mniejsze porcje. Zazwyczaj jest to 1-1,5 kg pokarmu na rodzinę pszczelą.
Specjalistyczne ciasto dla pszczół znajduje zastosowanie także w tych pasiekach, gdzie wykonuje się odkłady pszczele. Tworząc takie rodziny pszczelarz zazwyczaj wyposaża je w niezbędny zapas pożywienia. Wskutek nieprzewidywalnego rozwoju warunków pogodowych zdarza się jednak, że zachodzi konieczność interwencyjnego dokarmienia młodych społeczności pszczelich. Liczba zbieraczek w nich bywa bowiem niewystarczająca do zapewnienia dostatecznego dopływu pożywienia do uli. Ciasto, które nie prowokuje rabunków, jest w takim wypadku wariantem najbezpieczniejszym. Jednorazowa aplikacja 1-2,5 kg porcji gotowego ciasta jest szybka i wygodna. Jest także rozwiązaniem wystarczającym. Odkładowe rodziny pszczele zyskują bowiem czas: liczba pszczół zdolnych do gromadzenia pokarmu poza ulem wzrasta, więc gdy pogoda się poprawi, będą one w stanie zapewnić społecznościom odpowiednie warunki do przemienienia się w pełnowartościowe produkcyjne rodziny pszczele.
Po jakie ciasta sięgnąć?
W ofercie firmy Łysoń znaleźć można szeroki katalog produktów do zakarmiania zimowego pszczół oraz wiosennej stymulacji, czy letniego karmienia interwencyjnego. Pszczelarz wybierać może wśród produktów o zróżnicowanych kompozycjach cukrów oraz sposobie pakowania. W gronie ciast występujących w 15 kg blokach dostępne są trzy z nich: Apikand, Apikand Premium oraz Apifonda. Na pierwszy produkt składa się przede wszystkim sacharoza, której ma on w swym składzie 76,8%. Ogólna suma cukrów w tymże produkcie to 79,8%. Apikand Premium charakteryzuje się podniesioną zawartością fruktozy wobec standardowej receptury. W udoskonalonym produkcie znajdziemy jej 4,3%. Nieco więcej jest także glukozy. Cukier ten ma udział wynoszący 2,6% w ogólnej kompozycji ciasta. Także i w przypadku Apikand Premium dominującym cukrem jest sacharoza. Stanowi ona 73% składu pokarmu a ogółem suma cukrów wynosi 80,2%. Oba te produkty dostępne są w sztywnym, tekturowym opakowaniu, które zapobiega deformacjom czy mechanicznym uszkodzeniom produktu w trakcie transportu czy magazynowania. Karton ten ułatwia także logistykę. Na jednej palecie zapakowanej do wysyłki mieści się maksymalnie 60 opakowań ciasta. Dotyczy to zarówno produktu Apikand jak i Apikand Premium. Decydując się na zakup jednego pełnego ładunku paletowego pasiecznik otrzymuje 900 kg gotowego do użytku, specjalistycznego pokarmu. Nieco inaczej logistycznie sprawa wygląda z ciastem dla pszczół Apifonda. Ono także dostępne jest w 15 kg blokach, ale ich kształt jest inny. W rezultacie pełnopaletowy ładunek to 48 opakowań tego typu. Ciasto to dostępne jest także w mniejszych opakowaniach w porcjach wynoszących 2,5 kg. W pierwszym wariancie maksymalny ładunek to 720 kg, w drugim 800 kg. Apifonda jest bardzo chętnie pobierana przez pszczoły o każdej porze roku. W przypadku tego produktu, tak jak w poprzednio omawianych, podstawowym składnikiem jest sacharoza. Ma ona postać mikrokryształów których przeciętna wielkość nie przekracza 0,01 milimetra. Każdy taki kryształ powleczony jest cienką warstewką syropu powstałego z rozpuszczonych cukrów. To przeciwdziała zbrylaniu pokarmu. Jednak aby mógł on dłużej zachować konsystencję gęstej pasty dobrze jest zabezpieczyć go folią przed zsychaniem. W ten sposób pszczoły łatwiej i szybciej będą w stanie go pobrać.
Do zastosowania wiosennego i letniego w karmieniu interwencyjnym sięgnąć można po produkty pod marką Bee Fonda. W portfolio firmy Łysoń dostępne jest kilka wariantów tego pokarmu. W końcu zimy i w pierwszych tygodniach wiosny, gdy zachodzi pilna potrzeba uzupełnienia stanu zapasów w gniazdach, wykorzystać można ciasto Bee Fonda. To pokarm w wygodny w aplikacji, umieszczony w opakowaniach zawierających 1 kg pokarmu. Dominującymi cukrami są tu fruktoza (40%) i dextroza (54%). W rodzinach, których wigor odbiega od oczekiwań pszczelarza, zastosować można Bee Fonda Extra. To ciasto o takiej samej kompozycji jak wymienione powyżej, lecz wzbogacone o witaminy A, B1, B6, B12, C, E i kwas foliowy. Na każdy 1 kg ciasta przypada 4 g witamin. W strategiach zwalczania warrozy coraz większego znaczenia nabiera tymol. Stanowi on dodatek do jednego z ciast, które oferuje firma Łysoń. Stanowi on 0,017% kompozycji pokarmu, który dedykowany jest do stosowania w tych rodzinach, gdzie porażenie tą groźną od dekad chorobą jest silniejsze. Bee Fonda z Tymolem, bo o tym cieście mowa, także dostępna jest w porcjach po 1 kg. Innym poważnym problemem wiosną bywa nosemoza. Jej typowe objawy to ślady kału w pobliżu wylotka i na przedniej ścianie ula. Jeżeli przebieg choroby nie jest bardzo ostry, to na ogół z czasem objawy te ustępują. Aby wspomóc owady w dochodzeniu do dobrej formy można im podać ciasto Bee Fonda Nozevit. To nowość w ofercie firmy Łysoń. Nozevit jest produkowany z wody i polifenoli roślinnych. Wszystkie pokarmy Bee Fonda można nabywać w ilościach paletowych. Pełny ładunek to 960 opakowań. Także w takich ilościach dostępny jest Api Food Mix. To jednak produkt o innej kompozycji cukrów. Tu dominuje sacharoza, która stanowi 60% zawartości ciasta. Waży udział w nim ma również fruktoza – 17% i dextroza – 20%.
Możliwości jest zatem całkiem sporo. Wybór odpowiedniego ciasta, czy właściwej jego ilości powinien być podyktowany lustracją rodziny pszczelej i zmierzać do jak najlepszego zaspokojenia jej aktualnych potrzeb.