Założenie pasieki krok po kroku

Posiadanie własnej pasieki staje się w Polsce coraz popularniejsze, przy czym część osób traktuje ją jako hobby, a druga rozważa wszystkie za i przeciw takiego biznesu. O czym należy wiedzieć, zanim zdecydujemy się na zostanie pszczelarzem? Od czego zacząć, by nie zniechęcić się już po roku, gdy pszczoły zaczną się osypywać bądź nie przeżyją zimy? Dowiedz się, jak założyć pierwszą pasiekę – w jaki sposób zdobyć niezbędną wiedzę, czego będziesz potrzebował, jak zmniejszyć koszty i co ważne, czy mieszkasz na terenie, w którym możesz realizować swój nowy pomysł.

Jak założyć własną pasiekę – zacznij od sprawdzenia terenu

Zanim zaczniesz marzyć o własnej pasiece i zajmować się kwestią dokumentów, sprzętu czy pszczół, musisz mieć pewność, że owady będą w stanie rozwijać się na wybranym terenie. Pszczoły latają zazwyczaj na odległość kilku kilometrów, dlatego należy się upewnić, że w najbliższym otoczeniu znajduje się duża liczba roślin będących użytkami pszczelimi. Czy będzie to twój prywatny ogród czy pobliski teren bogaty przyrodniczo, musi obfitować w rośliny miododajne takie jak:

• mniszek lekarski;
• drzewa i krzewy owocowe
• szczególnie jabłonie, wiśnie, czereśnie, grusze;
• lipy;
• koniczyna;
• leszczyny;
• roślinność wodna kwitnąca;
• chaber bławatek;
• maliny, poziomki czy truskawki;
• jeżyny.

Jak założyć pasiekę w mieście? Zazwyczaj nie poleca się zakładania pasieki na terenach miejskich, szczególnie nie w centrum miasta. Chodzi o brak roślin oraz zanieczyszczenie środowiska. Owady narażone na spaliny, hałas pochodzący z zakładów pracy czy drgania przenoszone przez samochody nie będą dobrze się rozwijały. Problemem może być nawet zakaz funkcjonowania pasiek w obrębie miasta – warto sprawdzić te informacje w Urzędzie Gminy. Jeśli w danym miejscu istnieje już duża liczba gospodarstw pasiecznych, również warto zastanowić się nad tym, czy twój pomysł na biznes lub hobby jest sensowny – może dochodzić do częstych rabunków i przenoszenia chorób. 

Najlepszy teren przeznaczony do hodowli pszczół:

• wieś bądź tereny podmiejskie, z daleka od zanieczyszczeń;
• otoczenie łąk graniczących z lasami oraz pól uprawnych z dużą ilością nieużytków i sadów;
• rzeka w pobliżu z brzegiem porośniętym roślinnością.

Twoje cele i wiedza - jak założyć pasiekę od pierwszego kroku

Jeśli wiesz już, że twoje otoczenie umożliwia założenie pasieki, powinieneś zdobyć niezbędną wiedzę. Niektórzy pszczelarze uczą się większości zagadnień poprzez praktykę, jednak solidna podbudowa teoretyczna zawsze przynosi więcej pożytku. Dobrze jest zakupić książki pszczelarskie, na bieżąco uzupełniać wiedzę o owadach poprzez portale związane z tym zawodem bądź wziąć udział w kursach. Dopiero mając pewien pogląd na ogrom obowiązków, czyhające problemy i sposoby rozwoju, będziesz mógł stwierdzić, czy jest to zawód dla ciebie, czy jednak powinieneś zainteresować się czymś zgoła innym.

Bardzo ważne jest także zobaczenie wnętrza ula i zachowania pszczół, jeśli nigdy nie miałeś okazji tego doświadczyć. Warto udać się do znajomego pszczelarza czy sąsiada i poprosić o uczestniczenie w przeglądzie czy nawet miodobraniu. W ten sposób będziesz mógł zaznajomić się z owadami, usłyszeć ich charakterystyczne bzyczenie i przy okazji sprawdzić, czy nie jesteś uczulony na jad pszczeli.

Zastanawiając się nad tym „jak założyć małą pasiekę”, powinieneś zadać sobie jeszcze ważniejsze pytanie – „dlaczego chcesz założyć pasiekę i czy planujesz jej dynamiczny rozwój”. Inaczej należy podejść do małej pasieki, a inaczej do towarowej. Odmienna ilość i rodzaj uli, zróżnicowany sprzęt, otoczenie oraz nasza wiedza i organizacja. Przybliżymy różnice w zakładaniu obydwu pasiek, jednak należy mieć na uwadze to, że zanim rozpoczniemy jakiekolwiek działania, potrzebna jest jedna rozsądna decyzja o tym, jaki mają przybrać kierunek.

Jak założyć pasiekę – przepisy w Polsce

Gdy jesteśmy zdecydowani na założenie pasieki, powinniśmy znać poszczególne przepisy, które jasno określają drogę postępowania prawnego.

• każda pasieka musi być ustawiona w odległości min. 10 m od budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz uczęszczanych dróg publicznych – jeśli nie ma zachowanej odległości, wymaga się ustawiania trzymetrowej przeszkody;
• nową pasiekę należy zgłosić do Powiatowego Lekarza Weterynarii, który nada jej numer identyfikacyjny – należy go zawsze umieszczać na sprzedawanych produktach;
• należy zadbać o ubezpieczenie pasieki pod kątem odpowiedzialności cywilnej od użądleń ludzi i zwierząt;
• prawo wymaga ustawienia tablicy informująco-ostrzegawczej o występowaniu na terenie pszczół wraz z danymi pszczelarza;
• właściciel pasieki musi udać się do lekarza, by uzyskać zaświadczenie lekarskie potwierdzające dopuszczenie go do pracy.

Jak założyć pasiekę – dokumenty i działania niezbędne w razie chęci sprzedaży miodu:

• wpisanie pasieki do rejestru zakładów prowadzących działalność w zakresie sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego;
• zgłoszenie się do Sanepidu i Powiatowego Lekarza Weterynarii – konieczne w przypadku chęci uzyskania numeru sprzedaży;
• dokumenty dotyczące planu rozwoju pasieki, stosowanych technologii;
• rejestr wykorzystywanych środków chemicznych;
• opis metod pozyskiwania miodu i innych produktów.

Jak założyć pasiekę – dofinansowanie

W tym momencie warto również wspomnieć o możliwych oszczędnościach. Jeśli zastanawiałeś się nad tym, jak założyć pasiekę zawodową najtańszym kosztem, to dofinansowanie może być strzałem w dziesiątkę. Nowe oferty dotacyjne należy sprawdzać na portalach pszczelarskich lub bezpośrednio u producentów sprzętu. Są one zmieniane praktycznie każdego roku, ewentualnie co kilka lat, obejmując konkretne sprzęty. Należy zapoznać się z nimi zawsze przed zakupem wybranego produktu – ewentualnie dopytać sprzedawcę o warunki. 

Nadszedł czas na ule – jak założyć pasiekę krok po kroku

Istnieje wiele typów uli, które różnią się wymiarami, budową czy konstrukcją, jednak tak naprawdę nie ma jednego najlepszego, który należy doradzić każdemu pszczelarzowi. W Polsce bardzo popularne są ule wielkopolskie korpusowe, jednak można postawić również na leżaki, czy zupełnie inne produkty. 

Jakie są główne zadania ula? Musi chronić przed zimnem, zapewniać odpowiednią wentylację i umożliwiać sprawne pozyskiwanie produktów pszczelich. W przypadku małej pasieki na własny użytek możesz wykonać ul nawet samodzielnie, jednak jeśli zależy ci na efektywnym rozwoju, warto skorzystać z oferty cenionych producentów. 

Dla pszczelarza wygodne są ule korpusowe, szczególnie jeśli zamierzasz rozwijać pasiekę, czego dokonasz poprzez proste dokładanie korpusów. Są one polecane do naszych warunków atmosferycznych, szczególnie nowoczesne modele wykonane ze styropianu, który gwarantuje pszczołom optymalne warunki do życia. W przypadku problemów ze zdrowiem, możesz wybrać ule leżaki, które wymagają od pszczelarza mniej siły w obsłudze, nie będąc jednak tak precyzyjnymi jak modele wielokorpusowe. 

Dlaczego warto zdecydować się na model wielokorpusowy:

• można dowolnie zwiększać pojemność miodni i gniazda;
• umożliwia łatwe czyszczenie osypu zimowego;
• ramki do miodobrania można przenosić w korpusach;
• można zastosować wiele akcesoriów ułatwiających pracę – np. dennicowe poławiacze pyłku, powałki, podkarmiaczki etc.

Dowiedz się więcej o tym, jak wybrać ul, jakie są jego rodzaje i na czym polega konstrukcja. 

Co do ilości, w małej pasiece powinny znaleźć się przynajmniej 2-3 ule, które dadzą ci pole do rozwoju. Jeśli planujesz założyć dużą pasiekę zawodową, musisz liczyć się z zakupem nawet kilkuset uli. Tak naprawdę jeden pszczelarz jest w stanie obsłużyć ich zaledwie kilkadziesiąt, dlatego warto zacząć od mniejszej liczby, a dopiero z czasem inwestować w kolejne ule, jeśli okaże się, że pszczoły dobrze przyjęły się w nowym środowisku. 

Niezbędny sprzęt – jak założyć własną pasiekę:

Poza zakupem ula, niezbędne są zawsze ramki dopasowane do jego rozmiarów. Należy także zadbać o podstawowe ubranie pszczelarskie – kapelusz, rękawice i obuwie. Warto również zakupić bluzę pszczelarską bądź kombinezon, jeśli planujemy hodować bardziej agresywną rasę, bądź nie czujemy się komfortowo w towarzystwie owadów. 

Sprzęt niezbędny w każdej pasiece:

• dłuto;
• szczotka do zmiatania pszczół;
• wanienka i widelce do odsklepiania;
• podkurzacz z paliwem;
• ręczna miodarka diagonalna;
• sito;
• naczynia do rozlewu miodu;
• elektryczny wytapiacz węzy.

Sprzęt - jak założyć pasiekę pszczelą zawodową:

• miodarka z napędem elektrycznym (zamiast ręcznej);
• stół do odsklepiania plastrów;
• topiarka do wosku;
• wózki transportowe;
• podkarmiaczki;
• opakowania do przechowywania miodu;
• odstojnik do miodu i wiele wiele innych.

Jeśli chcemy założyć od razu pasiekę zawodową, potrzebna ci będzie pracownia pasieczna spełniająca wymogi sanitarne. 

Więcej o sprzęcie i urządzeniach niezbędnych dla początkującego pszczelarza przeczytasz w naszym wcześniejszym tekście. 

Pszczoły – skąd pozyskać owady

Bez pszczół nie ma pasieki, dlatego po przygotowaniu dla nich odpowiedniego miejsca, należy zająć się zdobyciem owadów. Zanim przystąpisz do poszukiwania hodowcy, powinieneś poznać podstawowe rasy oraz popularne sposoby pozyskiwania owadów do nowej pasieki:

• pszczoła środkowoeuropejska;
• pszczoła kaukaska;
• pszczoła kraińska.

Ze względu na łagodne usposobienie i niską rojliwość, początkujący bartnicy często rozpoczynają swoją przygodę od krainek. Pszczoły poza charakterystycznym zachowaniem, zbierają inne pożytki. Przykładowo wspomniana już rasa kraińska jest doskonała do wszystkich pożytków, a środkowoeuropejska nie wykorzystuje wczesnych pożytków, aktywując się później niż inne rasy. 

Więcej informacji o rasach pszczół miodnych w Polsce znajdziesz w naszym wcześniejszym tekście TUTAJ.

Jak założyć pasiekę z pszczołami – pozyskanie owadów:

• zakupienie ula wraz z pełną rodziną;
• kupienie pszczół wraz z plastrami bez ula;
• wybranie rójki – czyli wyrojonej rodziny pszczelej;
• zakup odkładów pszczelich czyli plastrów z czerwiem, pyłkiem i pokarmem wraz z obsiadającymi je pszczołami – minimum 3 plastry gniazdowe;
• kupienie pakietów pszczelich – same pszczoły w ilości 1-1,5 kg i matka.

Kupując pszczoły należy przede wszystkim wybrać sprawdzonego hodowcę, gdyż trudno ocenić jakość pogłowia bez doświadczenia. Uwaga – nie może on mieć swojej pasieki w odległości do 5 km od twojej, gdyż zachodzi ryzyko, że pszczoły wrócą na swoje miejsce.

W przypadku czerwiu powinieneś przyjrzeć się, czy nie posiada on żadnych objawów chorobowych – porażenia warrozą lub osobników bezskrzydłowych. Ramki i ściany ula (w przypadku zakupu ula wraz z pszczołami) nie mogą posiadać śladów kału. Matka pszczela powinna mieć maksymalnie 1 rok, gdyż zaleca się wymianę co 2 lata, szczególnie w przypadku pasieki zawodowej. 

Najpopularniejszą metodą na zdobycie pszczół do pasieki jest zakup odkładów w czerwcu lub nieco później, które będą przynosiły korzyści dopiero w kolejnym roku, gdyż pszczoły rozwiną się na tyle, by przygotować się do zimowli. Wyjątkiem mogą być jedynie tereny o późnych pożytkach. 

Poradnik – jak założyć pasiekę dla każdego

Mamy nadzieję, że od teraz założenie pasieki nie będzie już trudnym, nieznanym tematem, a dzięki naszym wskazówkom, prawidłowo zorganizujesz wszystkie niezbędne elementy. Pamiętaj o tym, by już na początku podjąć decyzję o skali przedsięwzięcia – czy będzie to zaledwie hobby, czy rozwojowy biznes. Tylko w ten sposób będziesz miał możliwość odpowiednio przygotować nie tylko teren i sprzęt, ale przede wszystkim własne nastawienie. 

Jakie są twoje największe wątpliwości związane z zakładaniem pierwszej pasieki?