Rodzaje pszczół – królowa, robotnice i trutnie

Ul pszczeli to niezwykle fascynujące środowisko, które tętni życiem i charakteryzuje się niesamowicie sprawną organizacją. Wewnątrz tego małego, pracowitego społeczeństwa można kilka rodzajów pszczół, z których każda odgrywa unikalną rolę w ekosystemie ula. W tym artykule zgłębimy różnorodność pszczół w ulu, ich specjalizacje oraz współpracę, która jest kluczowa dla przetrwania całego zbiorowiska. Od niezastąpionych matek pszczelich, przez pilne robotnice, po trutnie, o których zwykle nie mamy najlepszego zdania - każdy z tych rodzajów pszczół wpisuje się w harmonijną opowieść o pracy i współżyciu wewnątrz ula. Pszczoły nigdy nie działają w pojedynkę, i jak wie każdy bartnik, tworzą bardzo interesującą społeczność, która jest wysoce zorganizowana i posiada swoje niezwykłe zwyczaje. Co wiesz na temat pszczół? Czy umiesz rozróżnić ich rodzaje i najważniejsze funkcje? Dowiedz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o rodzinie pszczelej!

Rodzina pszczela – zorganizowana społeczność

Pszczoły tworzą społeczność, którą nazywamy rodziną pszczelą. W jej ramach wyróżniamy pszczoły robotnice, trutnie oraz królową pszczelą czyli inaczej matkę. Matka oraz robotnice pszczele są diploidalne, a trutnie haploidalne. Liczebność jest zależna m.in. od pory roku, gdyż latem może funkcjonować w ulu 20-40 tys. robotnic i 300-3000 trutni oraz 1 matka pszczela, a zimą zaledwie kilka trutni, 10 tys. robotnic oraz królowa.

Pszczoły przechodzą przeobrażenie zupełne, co oznacza, że z jaj, przekształcają się w nieruchomą poczwarkę, z której dopiero wykluwa się dorosła postać nazywana imago. Z jaj diploidalnych, które składa królowa, wylęgają się samice. W zależności od sposobu odżywiania są to robotnice lub matki pszczele – pierwsze z nich są karmione mleczkiem przez 3 dni, a drugie do czasu przeistoczenia się w poczwarkę. Jeśli królowa złoży jaja niezapłodnione, wylęgną się z nich samce czyli trutnie pszczele.

Warto wiedzieć również o tym, że zawsze po 3 dniach wylęgają się larwy, a następnie w zależności od przeznaczenia po 2 tygodniach przepoczwarzają się w matki, po 3 tygodniach w robotnice, a po 4 tygodniach w trutnie. W przypadku kilku nowych matek pszczelich, pierwsza z nich zabija pozostałe i gdy osiąga dojrzałość w wieku 6 dni, odbywa lot godowy, gdzie zostaje unasieniona, by złożyć jaja. Następnie wraca do gniazda, które do tej pory powinna opuścić już stara matka w procesie nazywanym rójką.

Pszczela rodzina może funkcjonować przez wiele lat, jeśli ma możliwość bezpiecznego przezimowania w ulu.

Stadia rozwoju pszczół:

• jajo 1-3 dni,
• larwa – 4-8 dni – wszystkie larwy są karmione przez 3 dni mleczkiem,
• poczwarka – 8-19 dzień – matka 8 dni, robotnica 12 dni, truteń 14 dni,
• imago – od 16 dnia – dorosła postać owada – 16 dni matka, 21 dni robotnica, 24 dni truteń.

Królowa-matka może być tylko jedna

W każdym ulu najważniejszą rolę pełni królowa-matka, która może być tylko jedna. Składa ona dzienne nawet 1500 jaj i jest to jej najważniejsze zadanie. By mogła spełnić to zadanie, jej zbiornik nasienny musi zostać napełniony nasieniem – w tym procesie bierze udział wiele trutni. Co ciekawe, każda matka pszczela kopuluje tylko raz w życiu w trakcie lotu godowego, odbywającego się 5-8 dnia od osiągnięcia dorosłej formy.

Łatwo rozpoznać ją po większym, nieco spiczastym odwłoku, owalnej głowie i braku narządów do zbierania pyłków czy gruczołów zapachowych i woskowych. Matka pszczela rozwija się w komórce nazywanej matecznikiem – wyróżnia się matkę ratunkową, rojową i z cichej wymiany. Królowa matka żyje średnio od 3-5 lat, jednak w nowoczesnych pasiekach zaleca się jej częstszą wymianę. Hodowla matek pszczelich umożliwia dokonanie tego procesu.

Truteń czyli pszczoła niepracująca

Trutnie pojawiają się w rodzinie pszczelej wiosną zazwyczaj w liczbie kilku tysięcy. Są one bezczynne, nie pełnią żadnej roli społecznej, nie zbierają pyłku, mają jedynie unasiennić królową w czasie jej lotu godowego. Te, które wezmą udział w działaniach, zginą zaraz po nich, a pozostałe będą wegetować w gnieździe do wczesnej jesieni. Następnie pszczoły przepędzają je z ula, a poza nim giną z powodu chłodu. Trutnie żyją średnio 50 dni.

Ciężkie życie robotnic

Robotnice żyją na stałe w ulu razem z matką pszczelą, a ich liczba waha się wraz z porą roku, o czym pisaliśmy już wcześniej. Robotnice żyją latem ok. 38 dni, a zimą 6 miesięcy. Wykonują one zadania przekazywane przez matkę za pomocą feromonów:

• czyszczenie komórek, do których matka składa jaja,
• wypacanie wosku i budowa plastrów,
• dbanie o larwy,
• pełnienie funkcji strażniczek,
• wentylowanie ula,
• odbieranie nektaru od zbieraczek,
• zbieranie pokarmu i wody.

Ile żyje pszczoła – robotnica pszczela (dorosła postać):

• 1-3 dzień – czyści komórki w plastrze, przygotowując je na inne pokolenia pszczół, co ciekawe, do przygotowania jednej komórki plastra potrzeba aż 15-30 pszczół;
• 4-6 dzień – karmi starsze larwy pierzgą z miodem i mleczkiem, jedna robotnica wykarmia do 3 larw;
• 7-14 dzień – odbiera pyłek (zbierany przez nas za pomocą poławiacza pyłku) i nektar od zbieraczek, wśród tego procesu wyróżnia się również 9 dzień, gdy pszczoły nazywane woszczarkami odbudowują plastry, dla których oparcie stanowią ramki pszczele;
• 15-18 dzień – buduje plastry,
• 19-21 dzień – broni gniazda,
• od 21 dnia do śmierci pracuje jako zbieraczka – z substancji zawartych w pożywieniu produkują miód oraz wosk. Każda pszczoła obiera sobie jeden rodzaj kwiatów i przynosi do ula jeden pożytek. Zbieraczki mogą zbierać pyłek lub nektar.

Interesujące życie pszczół

Rodzina pszczela prowadzi bardzo zorganizowane życie, które toczy się wokół uzyskiwania miodu. Jeśli chcemy lepiej zrozumieć owady i stać się lepszym bartnikiem, powinniśmy znać etapy życia pszczoły i ich charakterystykę. W końcu tylko w ten sposób będziemy mogli o nie zadbać, uzyskując przy okazji najwyższej jakości, smaczny miód pszczeli.

Podsumowując, rodzaje pszczół w ulu tworzą złożoną sieć współpracy i zależności, która stanowi fundament zdrowego ekosystemu pszczelego. Każdy rodzaj pszczół w ulu pełni niezastąpioną rolę, przyczyniając się do produkcji miodu, zapylania roślin oraz utrzymania harmonii wewnątrz społeczności. Wspólnie tworzą one nie tylko zdumiewający układ organizacyjny, ale również są ważnym ogniwe w globalnym kręgu życia. Warto docenić i chronić tę różnorodność, dbając o przyszłość pszczelich społeczności, które mają istotny wpływ na naszą żywność i środowisko naturalne.