Jak powiększyć pasiekę i kiedy jest do tego najlepszy czas?

Powiększanie pasieki jest naturalną czynnością, która prowadzi do zwiększenia ilości pozyskiwanego miodu, a co za tym idzie również naszych zysków. Czerwiec jest najlepszym momentem, w którym można tego dokonać bądź uzupełniać straty zimowe, gdyż w rodzinach jest dużo czerwiu i młodej pszczoły. Jak można powiększyć pasiekę za pomocą odkładów i jakie są inne metody polecane dla początkujących bartników? Kiedy jeszcze zająć się tym zagadnieniem? Wiosną, latem, a może dopiero jesienią?

Sposoby na powiększenie pasieki

Metod powiększania pasieki jest przynajmniej kilka, dlatego omówimy najważniejsze z nich, by każdy początkujący bartnik mógł wybrać ten, który najbardziej odpowiada jego możliwościom i oczekiwaniom. Sposoby na powiększenie pasieki:

• tworzenie odkładów;
• dzielenie rodzin na „pół lotu”;
• nalot na matkę lub matecznik;
• zakup rodzin pszczelich lub naturalnych rojów;
• sztuczna rójka;
• wydzielenie pszczół rojowych.

Powiększanie rodziny pszczelej powinno być przeprowadzone w kwietniu, maju, czerwcu bądź w lipcu, jednak wiele zależy od wybranej metody oraz pożytków, siły rodzin oraz innych czynników. Poniżej przytoczymy krótki opis każdej z metod podając przybliżone terminy, w których warto przeprowadzić działania. 

Jeśli chcemy powiększyć pasiekę metodą odkładów bądź nie chcemy nadbudowywać ula w czasie korzystania z innych metod, musimy zaopatrzyć się w nowe ule. W ostatnim czasie poza modelami wykonanymi z drewna i ze styropianu, można znaleźć nowoczesne ule poliuretanowe. Są one bardzo lekkie, odporne na korozję czy butwienie, a przy tym zapewniają dobre warunki cieplne owadom, zmniejszając nakład naszej pracy. Warto się nimi zainteresować, ponieważ dobór wysokiej jakości uli znacznie zwiększa szanse na przeżycie i prawidłowy rozwój nowej rodziny pszczelej. Warto pamiętać o tym, że tworząc odkłady na różne sposoby, nowy ul powinien być zbliżony wyglądem do poprzedniego, by pszczoły lepiej zniosły zmiany. 

Tworzenie odkładów

Przy zachowaniu odpowiednich zasad i terminów, z każdej rodziny pszczelej możemy wykonać 1-2 odkłady bez znaczącego spadku produkcji miodu. Odkłady poza powiększaniem pasieki służą również rozładowaniu nastroju rojowego. Można je również tworzyć po to, by podawać do nich wartościowe matki, jednak o tym aspekcie powiemy osobno. Odkłady należy wykonywać na przełomie maja i czerwca z krytego czerwiu i pszczół lub nieco później, w zależności od pożytków. 

Z ula langstroth bądź innego jaki posiadamy w naszej pasiece zabieramy nadmiar czerwiu i pszczół. Szukamy od razu matki pszczelej, którą przenosimy zazwyczaj do odkładu. Powinnyśmy zabrać czerw starszy, zasklepiony oraz pszczoły. Każdy odkład powinien składać się z 5-6 ramek w tym 3 z czerwiem, 2 z miodem i 1 ramkę pierzgi.

Po przeniesieniu rodziny do nowego ula, można podawać syrop, by przyspieszyć czerwienie matki. Po 8-10 dniach warto dodać ramki z woszczyną oraz ramkę węzy, jeśli liczba pszczół w gnieździe jest wysoka.

Dzielenie rodzin na „pół lotu” (określane również jako metoda tworzenia odkładów)

Inną metodą na powiększenie pasieki jest podzielenie rodzin na pół – warunkiem jest jednak obecność więcej niż 8 plastrów czerwiu i duża ilość pszczół. Metoda polega na równomiernym podziale plastrów, pszczół, miodu i zapasów pierzgi. Wykonujemy wszystkie czynności w pogodny dzień, w czasie intensywnego lotu pszczół. 

By podzielić rodzinę, należy oznaczyć miejsce wylotu pszczół w macierzaku np. zatkniętym kołkiem, a następnie przesunąć ul z pszczołami na bok o ok. 0,5 m. Z drugiej strony w tej samej odległości należy ustawić pusty ul – najlepiej, by wyglądał tak samo. Pszczoły lotne będą nalatywały do obu uli. Gdy tak się stanie, należy szybko podzielić plastry macierzaka, pamiętając o naturalnej kolejności czyli ramki z pokarmem po bokach, a czerw w środku gniazda. W tej metodzie nie ma znaczenia, gdzie znajduje się matka pszczela. 

Powiększanie pasieki poprzez zakup rodzin pszczelich lub naturalnych rojów

Jeśli nie jesteśmy w stanie stworzyć odkładów lub ich liczba jest za niska, możemy kupić rodziny pszczele, które pomogą nam w osiągnięciu celu. Na co zwrócić uwagę? Przede wszystkim na wymiary ramek – inne ramki będą znajdowały się w ulu wielkopolskim, inne w warszawskim, dadant itd. Jeśli kupimy pszczoły na innych ramkach, będzie nas czekał pracochłonny proces wycinania plastrów i wprawiania je w nowe, poprawne modele. 

Jeszcze ważniejsze jest zdrowie pszczół – nie mogą one wykazywać żadnych objawów chorobowych, dlatego trzeba zwracać uwagę na jakość zasklepu czerwiu i znaki wskazujące na kiślicę lub zgnilec. Rodzina pszczela musi być silna, w rozwoju odpowiadającym aktualnie panującej porze roku. Wśród pszczół musi panować nastrój do pracy, nie powinniśmy znaleźć mateczników. Poleca się także wybór plastrów jasnych – ciemne są stare, przez co mają zmniejszoną objętość komórek, które mogą poskutkować wygryzaniem się mniejszych pszczół. 

Powiększanie pasieki poprzez zakup pszczół można wykonać wiosną, latem, a nawet jesienią. Ze względu na oszczędności, poleca się powiększanie pasieki jesienią, zakupując pszczoły z terenów o dużej liczbie pasiek (co za tym idzie o niższej cenie). 

Innym sposobem jest również nabywanie naturalnych rojów pszczół, które powinny pojawić się w naszej pasiece wiosną i na początku lata.

Nalot na matkę lub matecznik

Tę metodę powiększania można zastosować w czasie kończenia się pożytku letniego, jeśli pszczoły nie są zbyt zmęczone zbiorami. Najlepiej wykorzystać rodziny o spóźnionym rozwoju, które posiadają znaczną liczbę niewykorzystanych pszczół. Nalot na matecznik jest często określany jako jedna z metod wykonywania odkładów. Na czym jednak polegają czynności? Ramki z czerwiem na wygryzieniu zabieramy z macierzaka i umieszczamy w nowym ulu czekając, aż młoda matka wygryzie się, by mogła się unasiennić i założyć nową rodzinę pszczelą. 

Sztuczna rójka

Jeśli rodzina pszczela wejdzie w nastrój rojowy, można wykorzystać go, do powiększenia pasieki. By tego dokonać należy strząsnąć pszczoły na pomost oddalony 5 cm od wylotu, a rój ze starą matką osadzić w ulu z ramkami z węzą. Do macierzaka podaje się matkę nieunasiennioną. 

Wydzielenie pszczół rojowych

Metoda Taranowa nazywana również złudzeniem rójki, ma na celu uprzedzenie naturalnej rójki, poprzez wydzielenie pszczół rojowych, które są następnie umieszczane w nadstawce bądź w nowym ulu, traktowane jako odrębna rodzina. Takie czynności można przeprowadzić w rodzinach, w których stwierdzimy obecność larw w matecznikach rojowych, a za 1-5 dni powinna rozpocząć się rójka. 

Efektywne powiększanie pasieki

Stosując wybrane sposoby już w przeciągu kilku lat można znacznie powiększyć pasiekę. Metoda działań będzie zależała od naszych umiejętności, siły rodzin oraz planowanych kosztów. Jeśli chcemy, możemy nawet wykonać większość czynności we własnym zakresie – poprzez tworzenie odkładów, wychowywanie matek, gdy konieczne pozostanie jedynie kupienie uli poliuretanowych lub innych typów, oraz zakup węzy i pokarmu dla pszczół. 

Jakie są wasze doświadczenia związane z powiększaniem pasieki?