Produkty pszczele – pyłek pszczeli w praktyce

Mówi się, że pyłek pszczeli to prawdziwy superfood. Jest świetnym źródłem białka, minerałów, mikro- i makroelementów, enzymów i witamin (A, B1, B2, B3, E, C, B6, PP, P, D, H, B12). Ponadto zawiera kwas foliowy, inozytol, biotynę, kwas pantotenowy, kwercytynę. Ogółem w pyłku zdefiniowano ponad 250 różnych korzystnych związków chemicznych.

Na co polecany jest pszczeli pyłek kwiatowy?

Pszczeli pyłek kwiatowy wzmacnia odporność organizmu. Jest szczególnie polecany w leczeniu niedokrwistości, zwłaszcza u dzieci. Wspomaga leczenie zapalenia wątroby, poprawia funkcjonowanie błony śluzowej żołądka, reguluje procesy przemiany materii, pobudza trawienie. Okazał się również skuteczny w leczeniu choroby alkoholowej.

Polecany także przy zaparciach i biegunkach. Stosowany w zaburzeniach wzrostu i procesach rozwojowych. Ponadto obniża poziom cholesterolu, pomaga w nadciśnieniu tętniczym, miażdżycy i w stanach pozawałowych. Łagodzi dolegliwości związane z klimakterium. Stosowany jest również w leczeniu zmian zapalnych i przerostowych gruczołu krokowego.

Pyłek działa również uspokajająco, poprawia samopoczucie i... sprzyja długowieczności.

Dawkowanie pyłku

Zaleca się robić kuracje pyłkowe trwające ok. 2 mies. i przyjmować pyłek pszczeli 3 razy dziennie pół godz. przed jedzeniem. Po kuracji zalecana jest minimum 6 tygodniowa przerwa.

Jak pisze Martyna Walerowicz w książce „365 faktów o pszczołach”, w wielu źródłach można trafić na informacje, że należy moczyć pyłek przez jakiś czas w wodzie, mleku lub soku, aby doprowadzić do pęknięcia egzyny (bardzo twardej ściany zewnętrznej pyłku) i uwolnienia cennych składników znajdujących się w komórkach. Jednak nowe badania udowodniły, że proces ten najprawdopodobniej zachodzi w układzie trawiennym człowieka.

Dawkowanie pyłku w zależności od wieku:

• Dzieci 3-5 lat: 10 g
• Dzieci 6-12 lat: 15 g
• Dzieci powyżej 12 lat: 20 g
• Dorośli:30-40 g

Najczęściej oferowany jest pyłek pozyskany z różnych roślin, ale marginalnie można nabyć obnóża jednogatunkowe. Oczywiście zarówno w diecie pszczół, jak i człowieka najlepsze jest urozmaicenie – czyli lepiej jest zaopatrzyć się kolorowy pyłek pszczeli z wielu gatunków kwiatów.

Co to w ogóle jest ten pyłek pszczeli?

Pyłek to męskie komórki rozrodcze kwiatu – zbierany jest przez pszczoły, przynoszony do ula i składowany w komórkach plastra. Służy pszczołom do karmienia czerwiu i stanowi doskonałe źródło m.in. białka, tłuszczów, soli mineralnych, witamin. Z pyłku powstaje tzw. pierzga, ale tym produktem zajmiemy się w kolejnym wpisie.

Kolorowe kuleczki transportowane przez pszczoły do ula na trzeciej parze odnóży (w tzw. koszyczkach) to właśnie pyłek kwiatowy. Owady zlepiają go wydzieliną gruczołów ślinowych, dodając odrobinę nektaru lub miodu, tworząc z niego właśnie takie małe bryłki (nazywane są obnóżami). Mogą mieć różną barwę, w zależności od koloru pyłku rośliny, z której został zebrany. Na przykład pyłek chabra bławatka jest niemal biały, rzepaku cytrynowożółty, brzozy czerwony, a maku czarny. Najczęściej pyłek jest w odcieniach koloru żółtego. Obnóża są nieco ciemniejsze niż barwa pyłku pochodzącego bezpośrednio z pylników za sprawą wspomnianej niewielkiej domieszki nektaru lub miodu.

Obnóża formowane są niemal jednocześnie, mają bardzo podobny kształt, wielkość i masę – z pewnością ze względu na konieczność utrzymania równowagi podczas lotu. Te tworzone latem są większe i cięższe niż w pozostałych okresach sezonu. Jeśli pszczoły są równocześnie zbieraczkami nektaru i pyłku (jest ich zaledwie 15% całej społeczności ula), to formują mniejsze obnóża niż robotnice, które trudnią się tylko zbieraniem pyłku.

Ciekawostka:

Aby uformować obnóża, zbieraczka potrzebuje 0,5–2 godz. i w tym czasie musi odwiedzić 7–120 kwiatów.

Jedno obnóże pyłkowe może zawierać aż 100 tys. ziaren pyłku! Dziennie zbieraczki potrafią uformować i przynieść 54 tys. obnóży do ula.

Dlaczego pszczoły nie zbierają pyłków niektórych kwiatów?

Różne gatunki kwiatów wytwarzają pyłek o różnej wielkości. Na przykład pyłek malwy jest zbyt duży, a kwiaty niezapominajki mają zbyt małe ziarna, aby pszczoły formowały z niego obnóża.

Z kolei pyłki roślin wiatropylnych są bardzo drobne, lekkie, sypie, często bez tzw. kitu pyłkowego (ułatwia pobieranie i zlepianie pyłku), które również trudno się formuje, ale w okresie wczesnowiosennym stanowią ważne źródło białka dla pszczół (w tym terminie kwitnie niewiele roślin owadopylnych). Mowa tutaj o olszy, leszczynie czy wierzbie.

Jak odbiera się pszczołom pyłek?

Do pozyskiwania pyłku służą tzw. poławiacze pyłku. Na rynku są różne konstrukcje tych urządzeń, np. poławiacze dennicowe, segmentowe.

Pozyskiwanie pyłku może być prowadzone równocześnie z posykiwaniem większości miodów nektarowych i nie odbija się ono negatywnie na ilości zebranego miodu. Poza umieszczeniem poławiacza pyłku w ulu, nie wymaga to znaczącej zmiany w gospodarce pasiecznej. Należy pamiętać o regularnym opróżnianiu szuflad poławiaczy i dosuszeniu lub zamrożeniu pyłku. Oczywiście należy go również oczyścić z drobnych zanieczyszczeń.

Jeśli więc myślimy o pozyskiwaniu ilości handlowych pyłku, to warto zapatrzyć się w wialnię do pyłku.

Ilość pozyskiwanego pyłku zależy od warunków pogodowych, pożytkowych oraz siły i wydajności rodziny. Nie obawiaj się, że pszczołom zabraknie pyłku – po pierwsze, robotnice „uczą się” tak przechodzić przez poławiacz pyłku, aby nie strącić obnóży (np. tworzą mniejsze obnóża), a po drugie, i tak poławiacz nie „przechwytuje” 100% przyniesionego pyłku i nie są założone do ula „na stałe”.

Pamiętaj także o zdejmowaniu poławiaczy na jakiś czas, aby pszczoły mogły uzupełnić większe ilości tego produktu – zwłaszcza w okresach zwiększonego zapotrzebowania na pyłek i pierzgę.

Najlepiej pozyskiwać pyłek w cyklach 10-dniowych, po czym zrobić 5-dniową przerwę.

Poławianie pyłku można rozpocząć już na pierwszych pożytkach dobrze wykorzystywanych przez pszczoły, a więc przy sprzyjającej pogodzie nawet w połowie kwietnia. Jednak pierwszą rośliną dostarczającą prawdziwie towarowego wziątku pyłkowego jest rzepak ozimy.

Jak działa poławiacz pyłku?

Zasada działania wszystkich poławiaczy jest taka sama i polega na zagrodzeniu wejścia do ula specjalną przegrodą z otworami, przez które muszą przecisnąć się pszczoły, by wejść do ula.

W trakcie przechodzenia obnóża pyłkowe są strącane z nóżek pszczół i spadają do zasobnika poławiacza, skąd odbierany jest przez pszczelarza.

Źródła:

1. Trzybiński, Współczesna gospodarka pasieczna. Tom I, Wyd. Bee & Honey Sp. z o.o.
2. Sulborska, Co warto wiedzieć o roślinach i pożytkach [w] „Jak zostać pszczelarzem”
3. Walerowicz, 365 faktów o pszczołach, Wyd. Bee & Honey Sp. z o.o. www.pasieka24.pl