Odstojniki pełnią w pracowniach pasiecznych ważną rolę. Stanowią one tymczasowy magazyn na miód pozwalając mu przy okazji na grawitacyjne oczyszczenie się z woskowych drobinek, wyklaroewanie. Bardziej zaawansowane konstrukcje pozwalają na dodatkowe funkcje, takie jak dekrystalizacja krupca czy standaryzacja, a nawet kremowanie. W ofercie firmy Łysoń znajduje się szeroki katalog modeli odstojników. Najmniejsze mieszczą 30 l miodu, największe aż 2000 l. Mogą, zależnie od potrzeb, być wyposażane w różnego typu spusty i zawory, agregowane w zaawansowane technologicznie linie.
Warianty podstawowe
Już od początku przygody z pszczelarstwem odstojnik przydaje się. Jest potrzebny zaraz po pierwszym miodobraniu. Do niego trafi miód pozyskany przez pszczelarza, w nim oczyści się, a dzięki wygodnej w użyciu konstrukcji napełnienie słoików stanie się czystą przyjemnością. Ze względu na higienę i bezpieczeństwo żywności uznanie zdobywają odstojniki na miód wykonane ze stali nierdzewnej. Te o mniejszej pojemności są lekkie i dopóki nienapełnione miodem, łatwe do przeniesienia w inne miejsce, czy do umycia w innej części pracowni niż ta, gdzie zwykle stoją. Najmniejszy odstojnik ze stali nierdzewnej oferowany przez firmę Łysoń może pomieścić 30 l miodu. Jego wyposażenie różni się zależnie od standardu. W wersji Optima Line posiada on zawór spustowy o średnicy 6/4” wykonany z atestowanego na kontakt z żywnością tworzywa. Jeżeli jednak pszczelarz zdecyduje się na zakup tego produktu w standardzie Classic Line wówczas zawór o tym samym rozmiarze będzie już ze stali nierdzewnej, a sam odstojnik dodatkowo wyposażony zostanie w sztywne uchwyty, które ułatwią jego przenoszenie. Najwyższym standardem wykonania jest Premium Line. W tej wersji odstojnik o pojemności 30 l zachowa swą średnicę wynoszącą 400 mm, ale będzie wyższy. W dwóch poprzednich standardach produkt wyposażony był w płaskie dno. Rozwiązanie to jest prostsze, a więc bardziej atrakcyjne finansowo. Ale korzystniej jest zamówić odstojnik z dnem stożkowym. Właśnie taką konstrukcję zapewniają odstojniki z najwyższego standardu, czyli Premium Line. Dzięki temu udoskonaleniu cały miód spływa do centralnej części dna, a więc tej najniżej położonej, stożkowo opadającej w dół. Tam wspawana jest rura, która odprowadza miód do zaworu spustowego z blachy nierdzewnej o średnicy 6/4”. Co więcej, dla wygody korzystania z tego produktu posiada on składane uchwyty, a w trosce o zabezpieczenie miodu przed ewentualnymi zabrudzeniami czy dostępem owadów, w komplecie jest zamykana na klamry pokrywa. Praktyka pszczelarska pokazuje, że dla nowych pasiek o niewielkiej skali produkcji nie są potrzebne większe odstojniki niż 300 l. W tym przedziale pojemnościowym, a więc od 30 l do 300 l wybór dostępnych modeli jest bardzo szeroki. Wymieniając od najemniczego, a więc 30 l zbiornika, kolejnym rozmiarem jest odstojnik mogący pomieścić 50 l, a następnie 70 l i 100 l miodu. Te produkty wyposażone są w zawór o średnicy 6/4”. Jednak największe odstojniki z omawianego przedziału, a więc te o pojemności 150 l, 200 l i 300 l mają większe, 2” zawory spustowe w standardowym wyposażeniu. Odstojniki wszystkich wymienionych pojemności zachowują zróżnicowanie dotyczące wyposażenia wynikające z różnic pomiędzy standardami Optima, Classic i Premium Line. Jedynie produkt o trzystulitrowej pojemności dostępny jest w dwóch pierwszych standardach. Ten odstojnik także wykonywany jest z blachy o grubości 0,8 mm. We wszystkich pozostałych przypadkach grubość ściany wynosząca 0,6 mm zapewnia zbiornikowi wystarczającą trwałość użytkową. Dzięki tak szerokiemu wachlarzowi modeli każdy pszczelarz może wybrać opcję najlepiej dostosowaną do własnych potrzeb.
Odstojnik nierdzewny 50l z dnem stożkowym Premium Line
A jakie one są? To pytanie indywidualne na które każdy z opiekunów pasiek musi udzielić odpowiedzi samodzielnie. Wybór odstojnika powinien odzwierciedlać zasobność pożytków z jakich korzystają pszczoły oraz liczebność rodzin utrzymywanych w pasiece. Wydaje się, że bezpiecznie jest założyć 10-15 l odstojnika na każdą rodzinę produkcyjną. A zatem opiekun 10 pniowej pasieki powinien rozważyć zakup modelu o pojemności 100 l lub 150 l. Jeżeli miodobranie nie będzie obfite, to w każdym z nich zostanie nieco wolnego miejsca. Jeśli z kolei będzie bardzo udane i tego miejsca zabraknie, to wypada tylko się cieszyć i gratulować. Taka sytuacja oznacza bowiem, że pszczoły i pszczelarz wspaniale spełnili swe zadanie, doskonale się rozumieją i czas na zakup większego odstojnika na który pasieka zarobiła po udanym sezonie. To samo należy zrobić, gdy pasieka urośnie lub w sytuacji gdy klienci mają bardziej sprecyzowane oczekiwania wobec miodu. W takich przypadkach warto rozważyć sięgnięcie po bardziej zaawansowany sprzęt.
Zaawansowane modele
Firma Łysoń w swej ofercie posiada także odstojniki na miód o dużych pojemnościach. Zbiorniki mogą mieścić 500 l, 1000 l, a nawet 2000 l. Urządzenia te, zależnie od specyfikacji zamówienia, bywają wyposażone w dodatkowe funkcje. Dla przykładu odstojnik o pojemności 500 l w wyjściowej wersji występuje ze zintegrowanym stojakiem i nierdzewną pokrywą. Jednakże dla klientów pozyskujących miody szybko krystalizujące, takie jak na przykład rzepakowy, ważne jest by wsad zbiornika można było w razie potrzeby podgrzać odwracając proces krystalizacji. Z resztą w przypadku miodobrań późnym latem czy nawet wczesną jesienią dla szybszego klarowania czy przyspieszenia rozlewania dobrze jest miód nieco zacieplić.
Warto przypomnieć, że temperatura w jakiej przebywa w ulu, a więc naturalna dla niego, to ponad 30°C. Ogrzanie miodu nawet do 40-42°C nie powoduje obniżenia jego walorów prozdrowotnych czy jakichkolwiek innych właściwości. Z tego względu omawiany odstojnik marki Łysoń o pojemności 500 l można wyposażyć opcjonalnie w płaszcz grzewczy. Ale i na tym nie koniec. Składając zamówienie pszczelarz może również nabyć taki produkt z mieszadłem. Wówczas da on możliwość standaryzacji miodu. To ważna zaleta w sytuacji, gdy odbiorca miodu oczekuje produktu o powtarzalnej jakości. Mieszadło pozwala także na kremowanie wsadu. Opcją maksimum dla odstojnika jest wyposażenie go zarówno w płaszcz grzewczy jak i mieszadło. W takim przypadku jedno urządzenie pełnić może wiele funkcji, a możliwości i korzyści jakie uzyskuje pasiecznik są najpełniejsze. Warto nadmienić, że takie zróżnicowanie dotyczy także i odstojników o innych pojemnościach, a więc modelach mieszczących 1000 l i 2000 l miodu. W przypadku modeli wyposażonych w mieszadło, zarówno z płaszczem grzewczym jak i bez, pokrywa wykonana jest z transparentnej pleksi. Dzięki temu możliwe jest kontrolowanie pracy urządzenia w bezpieczny sposób (bez uchylania pokrywy) w trakcie ruchu mieszadła. Dużej pojemności odstojniki potrzebne są w pasiekach dostarczających towarowych ilości miodu na rynek. Za pomocą węży o odpowiednio dużych przekrojach i dopuszczonych do kontaktu z żywnością można je łączyć z pompami miodu i w sposób automatyczny dokonywać ich napełniania, czy konfekcjonowania miodu za pomocą linii do rozlewania. W warunkach kurczącej się podaży pracy sezonowej na rynku postawienie na automatyzację jest racjonalne. Tylko w taki sposób w oparciu o te same zasoby ludzkie możliwe jest przeprowadzanie operacji pasiecznych zakrojonych na większą skalę, a więc i pozwalających na wypracowanie lepszej dochodowości.
Firma Łysoń oferuje pszczelarzom także odstojniki z filtracją miodu. Przykładem takiego urządzenia jest odstojnik czterokomorowy wyposażony w 5 wyjmowanych sit o dwóch różnych średnicach oczka oraz podgrzewanych ścianach i dnie. W odróżnieniu od poprzednich cylindrycznych modeli, ten jest zbudowany horyzontalnie. Urządzenie to zostało przystosowane do pracy z pompą miodu. Jego konstruktorzy przewidzieli możliwość zamontowania wyłącznika pływakowego. Odstojniki występują w dwóch długościach – 1000 mm oraz 1500 mm. Opcjonalnie można także zamówić odstojnik okrągły o pojemności 50 l z sitem do lepszej filtracji miodu. To proces, który można też wymusić przy pomocy pompy do filtrowania miodu. Takie urządzenie o pojemności 200 l jest w ofercie producenta sprzętu z Kleczy Dolnej. Pompa ma maksymalną wydajność wynoszącą 900 l/h a zapotrzebowanie na moc to 0,37 kW.
Odstojnik z pompą do filtrowania miodu
Akcesoria do odstojników
Odstojnik to przede wszystkim zbiornik w którym miód klaruje się grawitacyjnie. Wszelkie zanieczyszczenia z wosku unoszą się ku górze, a czysty miód spuszcza się dolnym zaworem. Tu jednak możliwe są modyfikacje, które sprawią że obsługa odstojnika będzie łatwiejsza. Można na przykład zamontować na niego ręczny zawór dozujący. Ułatwia on pracę, ma ergonomiczną budowę. Wyposażony jest z zawór stożkowy, nierdzewny z kryzą 5/4”, 6/4”, 2”. Także ramię wykonane jest ze stali nierdzewnej.
Doskonalszym rozwiązaniem jest zawór dozujący pneumatyczny. Występuje on w tych samych rozmiarach co zawór ręczny, jednak jego obsługa wymaga znacznie mniej wysiłku. W skład zestawu wchodzą przewody przyłączeniowo-powietrzne i siłownik pneumatyczny. Do zasilania zestawu konieczne jest posiadanie kompresora, który przydaje się w wielu innych sytuacjach w prowadzeniu pasieki. Do odstojników można dokupić stojaki ze stali nierdzewnej o sprawdzonej i pewnej konstrukcji. Dostępne są 4 modele a wybór tego właściwego podyktowany jest pojemnością odstojnika, który ma na nim stanąć. Także w zależności od pojemności zbiornika, a ściślej rzecz ujmując, od średnicy bębna, można dokupić któreś z nakładanych na niego sit do oczyszczania miodu. Dzięki dużej powierzchni cedzenia nie zapychają się one zbyt szybko, a proces oczyszczania miodu przebiega sprawnie. Są także wykonane ze stali nierdzewnej, i także dostępne są 4 modele o zróżnicowanych wielkościach. Dokupić do już posiadanych odstojników można sztywne uchwyty, które ułatwiają przestawianie czy mycie zbiorników. Można też zaopatrzyć się w specjalną podkładkę pod odstojnik z dodatkową półką pod słoiki. To praktyczne rozwiązanie umożliwiające szybkie i wygodne napełnianie opakowań jednostkowych miodem. Podkładka ta w całości jest wykonana ze stali nierdzewnej. Ciekawym produktem jest topiarka grzejna w formie pokrywy. W zestawie jest również kosz z perforowanej blachy nierdzewnej. Urządzenie to jest kompatybilne z odstojnikiem o pojemności 150 l. Ma maksymalną moc wynoszącą 1 kW oraz regulację temperatury w zakresie 30-120°C. Może być więc wykorzystane zarówno do ogrzewania miodu jak i topienia wosku.
Odstojniki to bardzo potrzebny w każdej pasiece sprzęt. Wybór modeli jest niezwykle szeroki, więc podejmując decyzję o zakupie dobrze jest zaznajomić się z możliwościami jakie one oferują oraz potrzebami własnej pasieki. Taka analiza sprawi, że zakup będzie cieszył dobrą funkcjonalnością.
Michał Piątek www.pogodnypiatek.pl